Zabieg T1,T2,T3 w zbożach
Do zabiegów fungicydowych, przeciwgrzybowych, chroniących zboża przed ich porażeniem przez grzyby patogeniczne należą zabiegi T1, T2 i T3. Są to podstawowe działania grzybobójcze w uprawie pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego, żyta ozimego, jęczmienia ozimego, a także ich formach jarych.
Wraz z nadejściem wiosny następuje intensywny wzrost wszystkich zbóż ozimych. Jest to czas, gdy wzrastająca roślina potrzebuje składników pokarmowych oraz wody, ale też ochrony. W tym celu rolnicy stosują szereg zabiegów mających chronić zboża przed insektami, chorobami oraz grzybami.
ZABIEG T1
T1 to najważniejszy zabieg fungicydowy w ochronie zbóż, gdyż ma on na celu zabezpieczenie przed patogenami podstawy źdźbła. Dobrze wykonany zabieg T1 jest też dobrym wstępem do ochrony przed patogenami chorób liści przed zabiegiem T2.
Z zabiegiem T1 nie należy czekać zbyt długo. Brak widocznych objawów nie oznacza bowiem braku zagrożenia. Po często zimnej, pełnej stresu dla rośliny zimie, osłabione zboża bardzo łatwo i szybko atakują choroby grzybowe.
Choroby podstawy źdźbła należy zapobiegać i zwalczać długo przed powstaniem wyraźnych objawów. Stąd potrzeba trafnej diagnozy lub oceny ryzyka ich wystąpienia. Jeżeli nie mamy odpowiednich narzędzi do diagnostyki molekularnej, czy testu ELISA, posługujemy się oceną wizualną pierwszych objawów. Nierzadko pomocna jest analiza płodozmianu i systemu uprawy, a także ocena na podstawie preferencji gatunku sprawcy choroby do określonego typu gleb.
Na tym etapie rozwoju zbóż, infekcje najczęściej przebiegają w sposób utajony. Dlatego podstawowym błędem przy T1 jest za późna aplikacja fungicydu, ponieważ powstałych strat nie można już nadrobić.
KIEDY WYKONAĆ ZABIEG T1?
Optymalnym terminem na wykonanie zabiegu T1, który umożliwi najskuteczniejszą walkę z patogenami, jest okres od fazy początku strzelania w źdźbło do fazy pierwszego kolanka (BBCH 30–31).
Zabieg ten głównie ukierunkowany powinien być na ochronę przed tzw. chorobami podsuszkowymi tj.: łamliwością źdźbła zbóż i traw, a także przed fuzaryjną zgorzelą podstawy źdźbła, które są coraz bardziej problematyczne w uprawach zbóż. Jej rozwojowi sprzyja monokultura, wadliwa polityka gospodarowania resztkami pożniwnymi i uproszczenia w uprawie.
Łamliwość źdźbła zbóż
Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła
Drugim ważnym aspektem w zabiegu T1 jest ochrona liści przed chorobami t.j. mączniakiem prawdziwym zbóż i traw, septoriozą liści, ewentualnie brunatną plamistością liści. Optymalnie dobrane substancje aktywne i dobrze wykonany zabieg chroni także przed wczesnymi objawami rynchosporiozy na jęczmieniu i pszenżycie oraz przed plamistością siatkową liści jęczmienia.
Substancje czynne najczęściej stosowane w pierwszym zabiegu fungicydowym to: azoksystrobina, metkonazol, protiokonazol, tebukonazol, spiroksamina, fenpropidyna, prokwinazyd, pyriofenon, biksafen.
ŚRODKI POLECANE NA ZABIEG T1
Środki jednoskładnikowe na zabieg T1:
TARCZA ŁAN EXTRA 250 EW (tebukonazol 250 g /l)
zwalcza: mączniak prawdziwy, septoriozy na liściach, septorioza plew, rdza brunatna, brunatna plamistość liści
UNIX 75 WG (cyprodynil 750 g/kg)
zwalcza: łamliwość źdźbła, fuzaryjna zgorzel podstawy, mączniak prawdziwy, septorioza liści, brunatna plamistość liści
ORIUS EXTRA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, septorioza paskowana liści, fuzarioza kłosów
TERN 750 EC (fenpropidyna 750 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw
TAZER 250 SC (azoksystrobina 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów
AZOKSAR SUPER 250 SC (azoksystrobina 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów
AMBROSSIO 500 SC (tebukonazol 500 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści pszenicy, septorioza plew
SPEKFREE 430 SC (tebukonazol 430 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów
TALIUS 200 EC (proquinazid 200 g/l)
zwalcza: septorioza plew, brunatna plamistość liści, fuzaryjna, zgorzel podstawy źdźbła
KENDO 50 EW (cyflufenamid 50 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw
TEBUSHA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy, septorioza liści, septorioza plew, rdza brunatna, brunatna plamistość liści
BUKAT 500 SC (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści pszenicy, septorioza plew
ANDROS 750 EC (fenpropidyna 750 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw
PROFINITY 180 SC [pyriofenon (substancja z grupy pochodnych arylofenylo ketonu) 180 g/l]
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw
Środki wieloskładnikowe na zabieg T1:
DUET NA START (EMPARTIS + FLEXITY)
[boskalid (substancja z grupy karbosyamidów) – 200 g/l (18,3 %) + krezoksym metylowy (substancja z grupy strobiluryn) - 100 g/l (9,15 %) + metrafenon (związek z grupy pochodnych ketonu difenylowego) – 300 g/l (25,51 %)]
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, łamliwość źdźbła zbóż i traw, septorioza paskowana liści pszenicy, rdza brunatna pszenicy, rdza brunatna żyta, rynchosporioza zbóż, plamistość siatkowa jęczmienia
[protiokonazol (związek z grupy triazoli) – 300 g/l (28,04 %), fenpropidyna (związek z grupy morfolin) – 750 g/l (80,04%)]
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza żółta zbóż, septorioza paskowana liści pszenicy, plamistość siatkowa jęczmienia, rdza brunatna żyta,
rynchosporioza zbóż, czerń krzyżowych, zgnilizna twardzikowa, sucha zgnilizna kapustnych
[proquinazyd (związek z grupy chinazolin) - 40 g/l, protiokonazol (związek z grupy triazoli) - 160 g/l, spiroksamina (związek z grupy ketoamin) - 200 g/l]
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, łamliwość źdźbła zbóż i traw, septorioza paskowana liści pszenicy
BUSHIDO PAK (BUSHI + KENDO 50 EW)
[cyflufenamid –związek z grupy fenyloacetamidów -50 g/l, piraklostrobina (związek z grupy strobiluryn) -200 g/l]
zwalcza: mączniak prawdziwy, mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, fuzarioza kłosów, rdza brunatna, plamistość siatkowa jęczmienia, rdza jęczmienia, rdza żółta, rdza żółta zbóż, rynchosporioza zbóż, septorioza liści, septorioza paskowana liści pszenicy, septorioza plew
REVYFLEX (2 x 5L REVYCARE + 1 x 5L FLEXITY)
(mefentriflukonazol 100 g/l, piraklostrobina 100 g/l, metrafenon 300 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy, rdza brunatna, septorioza paskowana liści pszenicy, łamliwość źdźbła zbóż i traw
TURBO PAK (TERN 750 EC + PLEXEO)
(fenpropidyna związek z grupy morfolin – 750 g/l, metkonazol – 60 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, fuzarioza kłosów, septorioza paskowana liści
(protiokonazol 100 g/l, biksafen 50 g/l, spiroksamina 250 g/l)
zwalcza: łamliwość podstawy źdźbła, mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna, septorioza paskowana liści i septorioza plew
(protiokonazol 175 g/l, trifloksystrobina 150 g/l)
zwalcza: łamliwość źdźbła zbóż i traw, fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła, mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści pszenicy, fuzarioza kłosów
(protiokonazol (związek z grupy triazoli) – 200 g/l (18,94%), proquinazid (związek z grupy chinazolin) – 50 g/l (4,74%))
zwalcza: łamliwość źdźbła zbóż i traw, mączniak prawdziwy zbóż i traw, septoriozy liści, plamistość siatkowa jęczmienia, rynchosporioza zbóż
ZABIEG T2
Gwarancją zdrowego łanu zbóż jest kontynuacja ochrony przed chorobami za pomocą drugiego zabiegu fungicydowego.
Zabieg T2 stosowany jest zapobiegawczo, w celu ochrony górnych liści przed grzybami. Głównym zadaniem fungicydów jest ochrona liścia flagowego i podflagowego, których choroby przyczyniają się do dużego obniżenia plonów.
Liść flagowy, podflagowy i kłos wymagają szczególnej uwagi i skutecznej ochrony grzybowej, gdyż są najważniejszymi organami asymilacyjnymi. Od ich kondycji zależy rozwój rośliny i wielkość plonu.
Zabieg wykonujemy, aby liście były zdrowe i miały maksymalną zdolność asymilacyjną. Zdrowy, duży i zielony liść flagowy i podflagowy to więcej asymilatów dla rośliny, efektywniejsza fotosynteza, a co za tym idzie większy i lepszej jakości plon.
Pojawienie się chorób znacząco redukuje możliwość pełnego wykorzystania potencjału plonotwórczego rośliny uprawnej, ponieważ większość patogenów ogranicza powierzchnię blaszki liściowej i łodyg. Zabieg T2 jest nie tylko ochroną przed atakiem patogenów grzybowych, ale także działaniem prewencyjnym, które ma zagwarantować udaną uprawę.
Rozwojowi patogenów sprzyjają wysokie temperatury, duża wilgotność powietrza i częste, burzowe opady deszczu. Choroby grzybowe powodują występowanie różnorodnych przebarwień, plam i narośli.
T2 zwalcza przede wszystkim: rdzę brunatną, rdzę żółtą, mączniaka prawdziwego, septoriozę paskowaną liści pszenicy, septoriozę plew oraz brunatną plamistość liści, zwaną także DTR.
Brunatna plamistość liści
Rdza brunatna pszenicy
Rdza żółta
Septorioza paskowana liści
Mączniak prawdziwy
Septorioza plew
KIEDY WYKONAĆ ZABIEG T2?
Kolejny zabieg T2 przypada na fazę liścia flagowego, a więc od fazy liścia podflagowego do fazy liścia flagowego (BBCH 37-39) lub do początku kłoszenia, czyli od fazy liścia flagowego do początku kłoszenia (BBCH 39-51).
Najczęściej w poprawnie wykonanym zabiegu T2 wykorzystuje się preparaty wieloskładnikowe, które bazują na dwóch do trzech substancjach aktywnych o odmiennym sposobie działania lub w połączeniu poszczególnych środków. Działanie takie ma na celu rozszerzenie spektrum działania i tylko taki zabieg T2 chroni przed większą liczbą patogenów chorobotwórczych.
Zabieg T2 często jest bagatelizowany przez rolników, jednak nie jest on mniej ważny od zabiegu T1. Istotnym aspektem jest dobór odpowiedniego preparatu do warunków panujących na plantacji, a czasem w oparciu o lustrację uzupełnienie technologii o kolejny produkt w celu poprawy skuteczności zabiegu. Istotna jest również zmienność substancji aktywnych w poszczególnych zabiegach, gdyż częste powtarzanie tych samych substancji wpływa na szybkie uodpornienia patogenów.
Substancje czynne najczęściej stosowane w zabiegu T2: tebukonazol, difenokonazol, azoksystrobina, protiokonazol.
ŚRODKI POLECANE NA ZABIEG T2
Środki jednoskładnikowe na zabieg T2:
AMISTAR 250 SC (azoksystrobina 250n g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów, czerń kłosów
TARCZA ŁAN EXTRA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, septorioza paskowana liści, fuzarioza kłosów
TAZER 250 SC (azoksystrobina 250n g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów, czerń kłosów
AZOKSAR SUPER 250 SC (azoksystrobina 250n g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów, czerń kłosów
ORIUS EXTRA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, septorioza paskowana liści, fuzarioza kłosów
PLEXEO 60 EC (metkonazol 60 g/l)
zwalcza: septorioza paskowana liści i fuzarioza kłosów
TEBUSHA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, septorioza paskowana liści, fuzarioza kłosów
SIRENA 60 EC (metkonazol 60 g/l)
zwalcza: septorioza paskowana liści i fuzarioza kłosów
Środki wieloskładnikowe na zabieg T2
AMISTAR PRO PAK (Amistar 250 SC + Pecari 300 EC)
(azoksystrobina – 250g/l, protiokonazol – 300g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów, czerń kłosów, rynchosporioza zbóż
(protiokonazol 53 g/l, spiroksamina 224 g/l, tebukonazol 148 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, brunatna plamistość liści, septoriozy liści, septorioza plew, rdza żółta, rdza źdźbłowa zbóż i traw, fuzarioza liści, fuzarioza kłosów
PIOLI PRO PAK (Pioli + Poleposition)
(fluksapyroksad – 62,5 g/l, protiokonazol - 300 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw (średni poziom zwalczania), septorioza paskowana liści pszenicy, rdza brunatna pszenicy, rdza żółta zbóż (średni poziom zwalczania), brunatna plamistość liści (ograniczenie występowania), łamliwość źdźbła zbóż i traw (ograniczenie występowania)
(piraklostrobina 150 g/l; fluksapyroksad 75 g/l)
zwalcza: brunatna plamistość liści zbóż, mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści pszenicy
(fluksapyroksad – 66,7 g/l, mefentriflukonazol – 66,7 g/l)
zwalcza: septorioza paskowana liści pszenicy, rdza brunatna pszenicy, rdza żółta zbóż i traw
(benzowindyflupyr 75 g/l, protiokonazol 150 g/l)
zwalcza: rdza brunatna pszenicy, rdza żółta, septorioza paskowana liści pszenicy, septorioza plew, brunatna plamistość liści
(protiokonazol 175 g/l, trifloksystrobina 150 g/l)
zwalcza: łamliwość źdźbła zbóż i traw, fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła, mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści pszenicy, fuzarioza kłosów
(azoksystrobina 200 g/l, difenokonazol 125 g/l, tebukonazol 125 g/l)
zwalcza: septorioza paskowana liści pszenicy, septorioza plew, rdza brunatna pszenicy, mączniak prawdziwy zbóż i traw (średni poziom zwalczania)
(proquinazyd (związek z grupy chinazolin) - 40 g/l, protiokonazol (związek z grupy triazoli) - 160 g/l, spiroksamina (związek z grupy ketoamin) - 200 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, łamliwość źdźbła zbóż i traw, septorioza paskowana liści pszenicy
BUSHIDO PAK (BUSHI + KENDO 50 EW)
(cyflufenamid –związek z grupy fenyloacetamidów -50 g/l, piraklostrobina (związek z grupy strobiluryn) -200 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy, mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, fuzarioza kłosów, rdza brunatna, plamistość siatkowa jęczmienia, rdza jęczmienia, rdza żółta, rdza żółta zbóż, rynchosporioza zbóż, septorioza liści, septorioza paskowana liści pszenicy, septorioza plew
(protiokonazol 100 g/l, biksafen 50 g/l, spiroksamina 250 g/l)
zwalcza: łamliwość podstawy źdźbła, mączniak prawdziwy zbóż i traw, brunatna plamistość liści, rdza brunatna, septorioza paskowana liści i septorioza plew
(mefentriflukonazol 100 g/l, piraklostrobina 100 g/l, metrafenon 300 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy, rdza brunatna, septorioza paskowana liści pszenicy, łamliwość źdźbła zbóż i traw
(biksafen 65 g/l, fluopyram 65 g/l, protiokonazol 130 g/l)
zwalcza: łamliwość źdźbła zbóż i traw, mączniak prawdziwy zbóż i traw, septorioza paskowana liści pszenicy, septorioza plew, rdza żółta zbóż i traw, rdza brunatna pszenicy, brunatna plamistość liści, fuzarioza liści, fuzarioza kłosów
ZABIEG T3
Zabieg T3 ma na celu dalsze utrzymanie sprawności liści oraz zabezpieczenie kłosa przed rozwojem infekcji grzybowych, tym samym dbając o jakość ziarna.
Eksperci radzą, by nie rezygnować z ostatniego zabiegu fungicydowego w zbożach, żeby nie zaprzepaścić wysiłku i nakładów finansowych poniesionych na ochronę. Skutki zaniedbań na tym etapie są dotkliwe. Jakość ziarna porażonego przez choroby jest wtedy znacznie gorsza.
Zabieg T3 w pszenicy i innych gatunkach zbóż przypada na fazę kłoszenia. Zapobiega chorobom grzybowym kłosów. Ogranicza ryzyko wystąpienia fuzariozy czy septoriozy plew pszenicy. Warto zauważyć, że istotna jest nie tylko wysokość, ale jakość uzyskiwanych plonów zbóż. Parametry jakościowe oznaczają m.in. to, że ziarna mają być wolne od mykotoksyn. T3 jest niezależny od liczby zabiegów wykonywanych we wcześniejszych fazach. Ma bezpośredni wpływ na plon – ziarniaki. Jednocześnie jest poniekąd przedłużeniem ochrony liścia flagowego i podflagowego do momentu naturalnego zamierania.
Celem zabiegu T3 jest przeciwdziałanie porażeniu kłosów fuzariozą, spetoriozą plew i czernią zbóż, które powodują skażenie ziarna mykotoksynami. Mikotoksyny mają silne działanie toksyczne, rakotwórcze i teratogenne względem organizmów wyższych, natomiast w stosunku do bakterii mutagenne i antybiotyczne. Obecność mykotoksyn w ziarnie stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa żywności i produktów paszowych.
KIEDY WYKONAĆ ZABIEG T3?
Ostatni zabieg fungicydowy T3 wykonuje się po fazie kłoszenia (BBCH 51-59) lub w okresie kwitnienia zbóż (BBCH 61-65).
Aby określić najlepszy termin wykonania oprysku możemy posłużyć się jednym z kilku sposobów.
Pierwszy to ocena ryzyka zakażenia patogenami grzybowymi na dużą skalę, poprzez sprawdzenie tzw. próg szkodliwości.
Drugi sposób oparty jest na modelach rozwoju chorób grzybowych pszenicy. Wówczas musimy oszacować zagrożenie infekcją w oparciu o analizę danych, takich jak temperatura, wilgotność czy opady. Deszczowa, ciepła pogoda powinna wzbudzić czujność, gdyż są to korzystne warunki do wzrostu grzybów.
Trzecia metoda wymaga wykonania samodzielnych testów na obecność grzybów na kłosie. Do testu pobieramy kilkadziesiąt kłosów z różnych części plantacji. Kłosy owijamy wilgotną ligniną i owijamy folią. Próbki oznaczamy etykietą zawierającą informacje takie jak data pobrania kłosów, nr pola, z którego pochodzą próbki, odmiana itp. Po około 5-6 dniach inkubacji, za pomocą lupy dokładnie lustrujemy kłosy. Jeżeli stwierdzimy obecność grzyba, np. grzybnia, zarodniki, nekrotyczne plamy jak najszybciej wykonujemy zabieg T3. W przypadku braku obecności patogenów grzybowych w kłosie, testy powtarzamy kilkakrotnie, prowokując grzyby do ujawnienia się.
W tym terminie należy używać substancji czynnych, które najskuteczniej zwalczają powyższe choroby. Do nich należą: tebukonazol, metkonazol, protiokonazol, bromukonazol oraz prochloraz.
ŚRODKI POLECANE NA ZABIEG T3
Środki jednoskładnikowe na zabieg T3:
PLEXEO 60 EC (metkonazol 60 g/l)
zwalcza: septorioza paskowana liści i fuzarioza kłosów
TARCZA ŁAN EXTRA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, septorioza paskowana liści, fuzarioza kłosów
ORIUS EXTRA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, septorioza paskowana liści, fuzarioza kłosów
TEBUSHA 250 EW (tebukonazol 250 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, septorioza paskowana liści, fuzarioza kłosów
EMINENT 125 SL (tetrakonazol 125 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy, rdza brunatna, rdza żółta, rdza źdźbłowa, septorioza liści
SIRENA 60 EC (metkonazol 60 g/l)
zwalcza: septorioza paskowana liści i fuzarioza kłosów
Środki wieloskładnikowe na zabieg T3
(fluksapyroksad 75 g/l; piraklostrobina 150 g/l)
zwalcza: brunatna plamistość liści zbóż, mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna pszenicy, septorioza paskowana liści pszenicy
(protiokonazol 53 g/l; spiroksamina 224 g/l; tebukonazol 148 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza brunatna, brunatna plamistość liści, septoriozy liści, septorioza plew, rdza żółta, rdza źdźbłowa zbóż i traw, fuzarioza liści, fuzarioza kłosów
(protiokonazol 100 g/l; fluoksastrobina 100 g/l)
zwalcza: mączniak prawdziwy, rdza brunatna, brunatna plamistość liści, septorioza liści, septorioza plew, fuzarioza kłosów